Bioasekuracja – co to znaczy i dlaczego chroni przed ASF

Co to jest bioasekuracja?

Bioasekuracja to system działań chroniących gospodarstwa utrzymujące trzodę chlewną przed chorobami zakaźnymi, zwłaszcza przed afrykańskim pomorem świń (ASF). Polega na zapobieganiu wniknięciu wirusa do chlewni poprzez dezynfekcję, kontrolę dostępu i zabezpieczenie paszy oraz pojazdów. Wirus ASF nie jest groźny dla człowieka, jednak stanowi poważne zagrożenie dla hodowli.

Dlaczego bioasekuracja jest tak ważna?

Wirus ASF może przetrwać w środowisku przez wiele miesięcy – nawet 100 dni w odchodach, 150 dni w surowym mięsie i ponad 6 miesięcy w kościach i szpiku. Nie istnieje szczepionka ani skuteczne leczenie, dlatego jedynym sposobem ochrony świń jest zapobieganie zakażeniu.

Bioasekuracja chroni przed ASF, ponieważ:

• eliminuje kontakt świń z dzikami,

• ogranicza wjazd zanieczyszczonych pojazdów,

• wymusza dezynfekcję sprzętu i osób,

• monitoruje ruch zwierząt i ludzi,

• oraz oddziela strefy czyste od brudnych w gospodarstwie.

Jakie działania obejmuje bioasekuracja w gospodarstwie rolnym?

Podstawowe elementy bioasekuracji to:

1. Dezynfekcja rąk, obuwia i kół pojazdów – obowiązkowo przy każdym wejściu.

2. Maty i bramy dezynfekcyjne przy wjazdach i wejściach.

3. Odzież ochronna dla pracowników i gości.

4. Rejestr wejść i wizyt w gospodarstwie.

5. Własne narzędzia i sprzęt, które nie opuszczają terenu gospodarstwa.

6. Systematyczne kontrole weterynaryjne i szybkie reagowanie na objawy choroby.

Wymienione zasady pokrywają się z obowiązkami określonymi w rozporządzeniu MRiRW. Szczególny nacisk położono na prowadzenie rejestru osób i pojazdów, stosowanie mat i bram dezynfekcyjnych, a także utrzymywanie pomieszczeń w stanie szczelności biologicznej – zabezpieczonych przed dostępem gryzoni, ptaków i innych zwierząt.

Jakie urządzenia i technologie pomagają utrzymać bioasekurację?

Wdrażanie zasad bioasekuracji w gospodarstwie wymaga nie tylko odpowiednich procedur, ale też sprzętu, który pomaga utrzymać czystość i porządek. Wiele urządzeń dostępnych na rynku rolniczym powstało z myślą o ograniczaniu ryzyka przenoszenia patogenów między budynkami i gospodarstwami.

Przykłady urządzeń stosowanych w bioasekuracji ASF

Bramy i tunele dezynfekcyjne – montowane przy wjazdach na teren gospodarstwa. Umożliwiają rozpylenie środka biobójczego na pojazdy lub osoby, zanim przekroczą strefę hodowlaną.

Myjki ciśnieniowe – stosowane do mycia pomieszczeń, sprzętu i pojazdów. Gorąca woda, zwykle o temperaturze 80–90°C, pozwala dokładnie usunąć zabrudzenia organiczne i resztki paszy. Rolnicy podkreślają, że myjki na gorącą wodę pozwalają dokładniej przygotować powierzchnię do dezynfekcji i skracają czas pracy. To ważne, bo dezynfekcja bez wcześniejszego mycia jest mniej efektywna. W takich przypadkach pomocne są myjki z podgrzewaniem wody z oferty myjki.com

Stacje i maty dezynfekcyjne – ustawiane przy wejściach do budynków inwentarskich. Nasiąknięte środkiem dezynfekcyjnym, tworzą barierę dla wirusów przenoszonych na obuwiu. W wielu gospodarstwach prowadzi się rejestry wymiany roztworów, co ułatwia kontrolę działań bioasekuracyjnych.

Czujniki i kamery termowizyjne – pomagają monitorować temperaturę zwierząt i wykrywać wczesne oznaki choroby. Nie zastępują opieki weterynaryjnej, ale mogą przyspieszyć reakcję na niepokojące zmiany w stadzie.

Systemy filtracji powietrza – stosowane w fermach o zamkniętym obiegu powietrza. Filtry HEPA ograniczają przenoszenie cząstek biologicznych z zewnątrz (ma to duże znaczenie zwłaszcza przy sporym zagęszczeniu zwierząt).

Aplikacje i systemy zarządzania bioasekuracją – pozwalają zapisywać informacje o dezynfekcjach, przeglądach i dostawach. Ułatwiają udokumentowanie działań podczas kontroli i zwiększają przejrzystość pracy.

 

Najczęstsze błędy w bioasekuracji

Wiele ognisk ASF jest skutkiem drobnych zaniedbań lub niepełnego stosowania zasad bioasekuracji. Nawet najlepszy sprzęt nie zastąpi konsekwencji i regularności w codziennych działaniach. Do najczęstszych błędów należą:

• nieregularna wymiana roztworów dezynfekcyjnych w matach i pojemnikach,

• brak wyznaczenia stref czystych i brudnych w gospodarstwie,

• niewłaściwe mycie pojazdów wjeżdżających na teren hodowli,

• pomijanie kwarantanny dla nowo zakupionych zwierząt,

• brak rejestracji osób odwiedzających fermę,

• używanie tego samego sprzętu w różnych częściach gospodarstwa.
  
  

Podsumowanie: dlaczego bioasekuracja to codzienna praktyka hodowcy

Bioasekuracja nie jest jednorazowym działaniem, ale stałym elementem zarządzania gospodarstwem. Tylko konsekwentne przestrzeganie zasad, regularne czyszczenie i kontrola wszystkich elementów łańcucha produkcji dają realną ochronę przed ASF.

Każdy, kto ma kontakt z hodowlą od właściciela po pracowników – ma wpływ na bezpieczeństwo stada. Utrzymywanie wysokiego poziomu bioasekuracji to nie tylko obowiązek, ale też gwarancja stabilności i przyszłości całej produkcji.

Źródło:
– Z. Pejsak, Bioasekuracja – najbardziej skuteczna ochrona świń przed ASF, Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. ASF PIWet-PIB w Puławach, 2017.

Najczęściej zadawane pytania o bioasekurację

Czy bioasekuracja jest obowiązkowa dla wszystkich hodowców?

Tak. Każde gospodarstwo utrzymujące świnie ma obowiązek stosowania zasad bioasekuracji zgodnie z przepisami krajowymi i unijnymi. Zakres wymagań może zależeć od statusu strefy (np. objętej ograniczeniami), ale obowiązek dotyczy wszystkich posiadaczy świń.

Dopowiedź: Brak spełnienia wymogów może skutkować decyzjami administracyjnymi (np. zakaz przemieszczania zwierząt), mandatami, a w skrajnych przypadkach – nakazem likwidacji stada.

Czy skażone mięso jest bezpieczne dla człowieka?

Mięso od świń zakażonych ASF nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzi, ale nie może trafić do obrotu ani być spożywane. „Skażone” mięso (np. zanieczyszczone biologicznie lub chemicznie) zawsze jest niebezpieczne i musi zostać wycofane zgodnie z decyzją właściwych służb.

Dopowiedź: O bezpieczeństwie żywności decyduje badanie poubojowe i nadzór weterynaryjny – tylko mięso z wynikiem pozytywnym (dopuszczającym) może trafić do sprzedaży.

Jak często należy przeprowadzać dezynfekcję?

Regularnie – według ustalonego harmonogramu oraz po każdym zdarzeniu zwiększającym ryzyko (wjazd pojazdu, załadunek/wyładunek, wejście osób z zewnątrz). Pomieszczenia po zakończeniu cyklu produkcyjnego: mycie → suszenie → dezynfekcja → czas kontaktu → wietrzenie.

Dopowiedź: Maty/niecki dezynfekcyjne u wejść uzupełniaj na bieżąco; środki wymieniaj zgodnie z instrukcją producenta i częściej przy intensywnym ruchu.

Kto kontroluje przestrzeganie zasad bioasekuracji?

Nadzór sprawuje Inspekcja Weterynaryjna – przede wszystkim Powiatowy Lekarz Weterynarii (PIW), a także organy wyższego stopnia (WIW/GLW). Podczas kontroli sprawdzane są m.in. procedury, dokumentacja, stan zabezpieczeń i higiena.

Dopowiedź: Nieprawidłowości mogą skutkować zaleceniami, decyzjami administracyjnymi lub mandatami; w razie zagrożenia zdrowia zwierząt – dodatkowymi ograniczeniami w przemieszczaniu.